کتاب معارف در قرآن(4و5) راه و راهنما شناسی

راه و راهنما شناسی بخشهای چهارم و پنجم از مجموعه مباحث معارف قرآن اندیشمند فرزانه، آیت الله مصباح یزدی ـمد ظلهـ است که پس از تحقیق و بازنگری در قالب متن آموزشی ساماندهی شده است.

معارف قرآن مجموعه کتاب‌هایی است که در آن، حضرت استاد به دسته‌بندی موضوعی آیات قرآن کریم پرداخته‌اند که این مجموعه از جمله آثار ابتکاری و بدیع ایشان محسوب می‌شود. موضوعات مورد بحث در دروس تفسیر موضوعى حضرت استاد به ترتیب ذیل است:

• ۱٫ خداشناسى: این بخش با بحث در زمینه شناخت خداوند آغاز مى شود و به بحث درباره کلیات و تفاصیل افعال الهى خاتمه می‌یابد.
• ۲٫ جهان‌‌شناسى: خلقت جهان هستى، یکى از افعال الهى است و از این جهت مباحث این بخش با بخش قبلى ارتباط مى‌‌یابد، و به اینجا مى‌‌رسد که خلقت همه پدیده‌‌هاى جهان، مقدم بر خلقت «انسان» به منزله شریف‌‌ترین مخلوق خداوند بوده است.
• ۳٫ انسان‌‌شناسى: در این بخش اثبات مى‌‌شود که انسان موجودى تک‌‌بعدى نبوده، زندگى او در دنیا مقدمه زندگى اخروى است، و او در این سیر نیازمند راه و طریق وصول به کمال و جاودانگى است.
• ۴٫ راه‌‌شناسى: در این بخش، سخن بر سر شناخت راه درست وصول به سعادت آدمى است. این موضوع به مباحث رسالت و نبوت و امامت تسرى مى‌‌یابد و به این ترتیب با بخش بعدى مرتبط مى‌‌شود.
• ۵٫ راهنماشناسى: صفات و ویژگى‌‌هاى راهنمایان طریق هدایت و چگونگى هدایت آنان موضوع این مبحث است. حلقه اتصال این مبحث با مباحث بخش بعد، طرح بحث کتب آسمانى پیشین است که به قرآن شناسى مى‌‌انجامد.
• ۶٫ قرآن‌‌شناسى: این بخش قرآن را از زبان خود قرآن معرفى مى‌‌کند و از آنجا که در این بخش از تزکیه و تعلیم، به منزله هدف قرآن سخن به میان آمده، زمینه بحث تزکیه و انسان‌‌سازى قرآن فراهم مى‌‌آید.
• ۷٫ اخلاق یا انسان‌‌سازى قرآن: در این مقام دیدگاه‌‌هاى اخلاقى قرآن تبیین مى‌‌گردد و ثابت مى‌‌شود که عبادت و بندگىِ خدا، تنها اکسیر انسان‌‌سازى است.
• ۸٫ برنامه هاى عبادى قرآن: در این بحث به برنامه‌های عبادی قرآن اعم از برنامه هاى فردى و اجتماعى اشاره می‌شود.
• ۹٫ احکام فردى قرآن
• ۱۰٫ احکام اجتماعى قرآن: در مقدمه این بخش، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن مورد بحث قرار مى‌‌گیرد.

مسائل بررسی شده در کتاب راه و راهنما شناسی عبارت اند از:

مفهوم، امکان و ضرورت وحی و نبوت، اهداف و آثار نبوت، راههای اثبات نبوت، مصونیت وحی و عصمت پیامبران، وحدت دین الهی و لزوم ایمان به تمام پیامبران، شرایع الهی و مشترکات و تمایزات آنان، کثرت پیامبران و تفاوت مراتب آنها، مقامات و اوصاف عمومی پیامبران، رفتار مردم با پیامبران، سنت الهی در برخورد با اقوام پیامبران، خاتمیت، ویژگیهای اسلام، و امامت.